'Hogere voedselprijzen door sancties kunstmest'

Europese stikstofproducenten hebben gevraagd om aanvullende heffingen op kunstmest vanuit Rusland omdat het land de eigen gasproductie gebruikt om aanzienlijk meer meststoffen te produceren en te exporteren naar Europa. Hiermee zetten zij de Europese industrie onder druk en wordt Europa afhankelijk van goedkopere meststoffen uit Rusland.
 
Peter Kalkman is specialist op dit onderwerp. Binnen Van Iperen, dat meststoffen levert binnen de land- en tuinbouw, is hij verantwoordelijk voor de inkoop. Hij erkent dat de huidige importheffingen van 6,5 procent onvoldoende zijn om de Europese industrie te beschermen. Aanvullende maatregelen zijn daarom vereist. Kalkman twijfelt echter of de gekozen aanpak het juiste effect zal hebben. Hij spreekt van een verstoorde aanvoerlijn. “Voor de duidelijkheid, ik ben niet tegen sancties voor Rusland, maar ik vraag mij wel af waar uiteindelijk de rekening terecht komt. Een substantieel deel van onze kunstmest wordt immers gebruikt voor onze voedselproductie. Als kunstmestproducenten hun prijzen moeten verhogen, gaan voedselproducenten dat ook merken en zal de consument uiteindelijk ook te maken krijgen met hogere prijzen.”

Hypocriet
Kalkman noemt het bovendien ‘hypocriet’ dat er wel sancties worden voorgesteld voor alle eindproducten, maar niet de basisgrondstof ammoniak. “Kunstmestproducenten kunnen dus wel ammoniak in Rusland blijven kopen omdat het vanwege de hoge gasprijzen in Europa te duur is om zelf te produceren. Datzelfde geldt ook voor fosfaten en kaliumchloride. “Mijn vraag is daarom: wat is het doel van de sancties en wie gaat de rekening betalen? Voor dit seizoen zijn de meeste voorraden nog wel op peil en het grootste volume zal voor het ingaan van de nieuwe sancties al zijn verbruikt. Nu valt de impact dus nog mee, maar volgend seizoen zullen de tarieven flink omhoog gaan, is mijn verwachting.”

Extra heffingen
Het plan dat op tafel ligt en waarover Brussel op 20 februari zal stemmen, gaat uit van een extra heffing van € 40 per ton op Ureum, Ammoniumsulfaat, Ammoniumnitraat en Kalkammonsalpeter. Deze maatregel moet ingaan per 1 juli 2025 en zal in 2026 en 2027 telkens met € 20 worden verhoogd. Vanaf 1 juli 2028 zou zelfs een heffing van € 315 per ton van kracht zijn. Ook voor andere fosfaat- en kalimeststoffen, die ook stikstof bevatten, zijn extra toeslagen voorgesteld. Het betreft producten zoals MAP, DAP, NPK, NP en NK-meststoffen. Per 1 juli 2025 krijgen die te maken met een heffing van € 45,00 per ton, die tot 2028 stapsgewijs oploopt tot € 430 per ton.

Kalkman snapt dat Europese producenten van kunstmest het momenteel zwaar hebben. “Onze gasprijzen zijn vijf keer duurder dan bijvoorbeeld in Amerika. Je kunt dus niet concurrerend produceren. Bovendien liggen er allerlei vergroeningseisen op tafel, waarbij de vrijstelling van de CO2-rechten jaarlijks wordt afgebouwd en in 2034 helemaal naar nul gaat. Als de industrie niet gaat vergroenen, gaat ze dus heel veel betalen om nog CO2 uit te mogen stoten. Enerzijds hebben we hebben allemaal belang bij een gezonde Europese kunstmestindustrie, maar anderzijds moeten we ervoor waken dat we onszelf niet dusdanig in de voet schieten dat de kostprijs hier ook nog eens omhoog gaat, waardoor het eindproduct en ook ons voedsel duurder wordt. Met het gevolg dat we straks voedsel moeten importeren. Er zijn nu dus ontwikkelingen gaande die aan de eindstreep alleen maar prijsopdrijvend werken voor onszelf. De balans tussen sancties en wat het ons oplevert is dus zoek.”

Ook de transportsector zal de gevolgen voelen, waarschuwt Kalkman. “Al onze vrachtwagens rijden op AdBlue, wat feitelijk Ureum is. Dat wordt door diezelfde kunstmestbedrijven geproduceerd. Met het sanctioneren van Rusland zal ook een deel van de aanvoer van dat soort stoffen naar Europa wegvallen. En een beperkte aanvoer werkt ook weer prijsstijgingen in de hand.”

Zelfvoorzienendheid
De vraag is of er landen zijn die op 20 februari tegen de Europese voorstellen gaan stemmen. Minimaal 15 van de 27 lidstaten moeten het voorstel steunen om het aan te nemen. Kalkman vindt het daarom belangrijk om het onderwerp ter sprake te brengen en betrokkenen hierover te informeren. “Ik merk dat men in de land- en tuinbouw helemaal niet weet wat er speelt, laat staan dat men beseft wat de gevolgen zijn van deze sancties. Ik wil vertellen wat er gaande is en wat er gaat veranderen en uitleggen waarom de prijzen van meststoffen gaan stijgen. Ik kijk naar het belang van onze sector en vraag mij af of we voldoende overdenken wat de gevolgen zijn voor onze zelfvoorzienendheid in Europa. De industrie verhuist immers al naar andere regio’s, laten we onze voedselproductie vooral intact houden door de juiste keuzes te maken.”

Bron: